|
NAPOLI
SOTTERRANEA
..."Nie istnialby
"Neapol na górze", gdyby nie ten "na dole".
W powiklanej sieci podziemnych chodników wydrazonych w tufie
- materiale budowlanym
dla miasta na powierzchni - jest zapisana historia Neapolu.
Poczawszy od pozostalosci rzymskich po miejsca pamieci z drugiej wojny
swiatowej,
konczac na kostnicach, spotykamy sie z silnym objawem wierzen ludowych".
("Le porte del Purgatorio" F.Ardito / "I Meridiani"
czerwiec 2005 n.139).
Na
glebokosci czterdziestu metrów ponizej krzykliwych i charakterystycznych
ulic historycznego centrum Neapolu znajduje sie inny swiat, w duzej
czesci jeszcze nie zbadany, odizolowany w swojej tysiacletniej ciszy,
choc tak scisle zwiazany z miastem.
Jest to lono Neapolu, z którego miasto sie narodzilo. Zwiedzac
go oznacza dokonac podrózy w czasie trwajacej dwa tysiace czterysta
lat.
Kazda epoka, od zalozenia miasta Neapolis
po bomby drugiej wojny swiatowej, zostawila slad na murach z zóltego
tufu, kamienia, z którego miasto jest zbudowane.
Wszyscy znaja wyjatkowe piekno Neapolu, jego kulture, sztuke, lecz
niewielu zna historie neapolskich podziemi.
Zaledwie od kilku lat mieszkancy Neapolu zaczeli sie nimi interesowac
i jeszcze do dzis nie ma dostatecznej znajomosci w tej materii. Praca
Zwiazku Neapol Podziemny (Associazione Napoli Sotterranea) skupia
sie cala na odzyskaniu podziemi i ich waloryzacji. Podziemia Neapolu
narodzily sie wraz z miastem i z nim tworza nierozerwalna calosc;
dzisiaj stoimy przed faktem prawdziwej historii podziemnego Neapolu.
Pierwsze wykopaliska podziemne pochodza z okolo 5.000 lat temu, prawie
z konca ery prehistorycznej.
Potem Grecy wydobywali
duze ilosci tufu do budowy murów i swiatyn i wykopali wiele
korytarzy, aby stworzyc serie grobowców (przykladem jest kopalnia
grecka, która odkryl speleolog Enzo Albertini, prezes wspomnianego
Zwiazku, po latach badan naukowych na okolo 40 metrów glebokosci
pod cmentarzem Santa Maria del Pianto. Z tej kopalni Grecy wydobyli
caly material z tufu na budowe fortyfikacji miasta Neapolis w IV wieku
przed nasza era, pozostawiajac na scianach monogramy i graffitti identyczne
jak te znalezione na pasie murów na Piazza (Plac) Bellini i
na Via (Ulica) Foria. Rzymianie kontynuowali wydobycie tufu i w epoce
augustowskiej zbudowali imponujacy akwedukt oraz rózne galerie:
Grota Cocceio i Grota Seiano. Na poczatku XVII wieku miasto bylo tak
rozlegle, ze stary akwedukt i niezliczone zbiorniki wody deszczowej
nie potrafily zaspokoic potrzeb. I tak oto w 1629 roku zamozny szlachcic
neapolitanski Carmignano wybudowal nowy akwedukt.Na poczatku XX wieku
zaniechano kopania szybów w celu zaopatrzenia miasta w wode,
pozostawiajac w ten sposób siec chodników i zbiorników
wodnych (cystern) o powierzchni ponad jednego miliona metrów
kwadratowych, które przecinaly miasto wzdluz i wszerz. Wybuch
drugiej wojny swiatowej i zwiazane z nia bombardowania spowodowaly,
ze na nowo nabraly znaczenia podziemia; chodniki w nich sluzyly jako
schrony przeciwlotnicze. Dzis czesc tych chodników jest niedostepnych,
poniewaz wydrazone szyby, laczace powierzchnie z podziemiami, staly
sie nielegalnym wysypiskiem smieci, niweczac w ten sposób olbrzymie
zainteresowanie historia i kultura naszego miasta.Specjalne wycieczki
do starych kopalni i akweduktów usytuowanych wewnatrz Napoli
Sotterranea (Neapolu Podziemnego), którego glówne wejscie
znajduje sie na koncu znamiennej San Gregorio Armeno - ulicy znanej
na calym swiecie z niepowtarzalnej sztuki jaselek, z wieloma sklepami
rekodziela artystycznego, które w tym ciasnym zaulku maja stala
ekspozycje postaci z szopki Bozego Narodzenia or az postaci Swietych i Dusz Czysccowych, przewiduja równiez
wizyty z przewodnikiem w Teatrze Greckim (Teatro Greco), do którego
jest oddzielne wejscie w poblizu -
nazwa nadana w XVII wieku przez ludnosc w podziece za zakonczenie
przerazajacej epidemii dzumy najwiekszym swietym opiekunom miasta.
Wchodzi sie przez typowe "basso" (dolne) neapolitanskie,
cos w rodzaju starego magazynu towarowego lub mieszkania kupców,
a dokladniej, wejscie znajduje sie pod ciezka drewniana klapa ukryta
pod lózkiem i zatuszowana innymi meblami, które swiadcza
o tym, ze nie tak dawno jeszcze ktos tu mieszkal. Spod klapy spuszczaja
sie w dól schodki do miejsca, które jeszcze niedawno
uwazano za zwykla piwnice i sluzylo jako piwnica lokatorowi z "basso"
polozonego wyzej i tylko z opus reticolatum robót murarskich
widac, ze podtrzymuja one luki proscenium tego antycznego teatru greckiego,
który byl nawet swiadkiem debiutu Nerona w Neapolu. Tu na podziemnej
trasie turystycznej mozna podziwiac starozytne pozostalosci, nawet
termy, z których korzystali aktorzy tego najwiekszego i najwazniejszego
teatru neapolitanskiego, oprócz tego przechodzi sie pod korytarzem
zwisajacym z nietypowego sufitu i laczacym dwa skrzydla z wyzszego
poziomu zwyklego mieszkania, którego balkon stanowi oscieznice
drzwi wyjsciowych z trasy podziemnej, pozostawiajac zdumionych wycieczkowiczów
na typowym podwórzu neapolitanskim: w innym swiecie, jakby
na trasie podrózy w czasie.
W niedalekiej odleglosci od Napoli Sotterranea (Neapolu Podziemnego)
na wybranej trasie turystycznej znajduje sie zbeszczeszczony kosciólek
La Pietatella zwany Cappella Sansevero, gdzie najpiekniejsza rzezba
na swiecie Cristo Velato (Chrystus Przykryty Woalem) od wieków
przekazuje potomnym swoje sugestywne poslanie: tajemnice pozornej
smierci, która zostanie naruszona obietnica zmartwychwstania,
podkreslajac religijne znaczenie zstapienia do piekiel, do wnetrza
ziemi starozytnej Cywilizacji neapolitanskiej, która potem
sie odrodzi w swietle slonca, ukazujac na powierzchni ziemi swoich
najwybitniejszych geniuszy i potezna sile Pamieci, swoich Korzeni...albowiem
naród pozbawiony swojej Pamieci nie posiada Tozsamosci ani
Godnosci.
Le foto sono
di Mauro Caiano e coperte da copy-right |
